«خانۀ سقراط» یا «یاران راست!!»

"قانون اساسی برای همه"

«خانۀ سقراط» یا «یاران راست!!»

*قربانعلی مهری مَتانکلایی

1- «رشید یاسمی» اهل کرمانشاه (1275 – 1330 شمسی) یکی از ستارگان شعر و تحقیق و ترجمه در دوران معاصر بود که به سِمَت استادی کرسی تاریخ اسلام در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران نائل و به عضویت آکادمی یا فرهنگستان ایران درآمد. ادب شناس بود و هنر دوست. 11 اسفند 1327 در مجمع استادان و دانشجویان دانشکدۀ ادبیات حین سخنرانی دربارۀ «تأثیر عقاید و افکار حافظ در گوته، شاعر آلمانی» به عارضۀ سکته مبتلا و 18 اردیبهشت 1330 چشم از جهان فرو بست. استاد به علت آشنایی به زبان های عربی، انگلیسی، فرانسه و خط و زبان پهلوی باستان، آثار و تحقیقات ارزنده ای به جا گذاشت. دیوان اشعار وی خواندنی است.

2- شاعر، قطعه ای دارد به نام «خانۀ سقراط». ترنّم و زمزمۀ آن، خالی از فایده نیست. بیائیم با هم بخوانیم:

«خانه ای می ساخت سقراط حکیم / گِرد وی از خلق غوغایی بخاست

هر کسی از خانه اش عیبی گرفت / این ز خردیّ و کجی وآن کمّ و کاست

آن یکی می گفت از این گونه وثاق* / از برای چون تو مردی کی سزاست؟

وآن دگر می گفت: این سان کلبه ای / کی سزا و درخور استاد ماست

جملگی همراه گفتند ای حکیم / این چنین خانه نه در خورد شماست

زان که از تنگیّ و خردی اندر آن / کس نمی داند شدن از چپّ و راست

فیلسوف از این سخن خندید و گفت / دوستان!!، این خرده گیری ها خطاست

کاشکی این کلبه ی ناچیز من / پر توانستی شد از یاران راست»

*وثاق: خانه، اطاق.

 (سروده شده به تاریخ قبل از 1302).

3- سقراط، فیلسوف بزرگ یونان در قرن پنجم پیش از میلاد (470 – 399)، آرزو می کرد صحن و سرای خانه اش را آکنده از «یاران راست» و ملازمان همراه بیابد. علاقمندانی که با گوش جان سپردن به کلمات حکیمانۀ آن حکیم فرزانه، دانش فرا گیرند و تعالی جویند.

4- «موسّسۀ اسوۀ حسنه» که به بهانه گرم کردن بازار «دهمین دورۀ انتخابات مجلس شورای اسلامی» در «خیابان تهران، البرز 28 شهرستان قائمشهر» از آغازین روزهای سال جاری و با دعوت از همۀ سخن سرایان، برنامه ریزان و مدّعیان صادق خدمت به ملّت و مملکت آغاز به فعالیت کرد، در صدد بود به تأسّی از «فیلسوف شهید»، جماعت یاران گرد هم آیند، با گوش فرا دادن به آیات الهی و سخنان سخنوران جویای نام در مقام تدبّر برآمده، انس و الفت به هم رسانند، جامعۀ خسته و نگران را از درجا زدن در «حیات طبیعی محض» به حرکت کردن و گام نهادن به سوی «حیات طیّبه» و معقول رهنمون گردند.

5- زندگی و حیاتی آبرومند که حکیم متعال، آدمیان را به «همبستگی ملّی، همدلی، همزبانی، اعتماد به یکدیگر، همزیستی صلح جویانه و مسالمت آمیز» در آن فرا می خواند و ندا در می دهد: ای مردمان! «أَجِيبُوا دَاعِيَ اللَّهِ»{اَحقاف: 31}. یعنی فراخوان چنین منادیانی را اجابت کنید، زیرا اینان با عبارت زیبای «فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً»{نحل: 97} تمرین زندگی در «جامعۀ پاکیزه» را بشارت می دهند.

6- «حیات طیّبه» دارای شاخص هایی از زندگی اجتماعی است که «نظام جمهوری اسلامی ایران»، «قانون اساسی»، «رهبری نظام» و «بزرگ مصلحان اجتماعی و اندیشمندان سیاسی دیارمان»، جامعه را به برپایی آن فرا می خوانند. به امید آنکه شهر و دیارمان در عرصۀ فعالیت های سیاسی / اجتماعی، «بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ» یعنی شهری پاکیزه و مملکتی آراسته گردد که قرآن مجید در آیه 15 از سورۀ مبارکۀ «سباء» و در دیگر مواضع از کتاب الهی در مقام توصیف و تعریف آن برآمد.

7- «موسسۀ اسوۀ حسنه» در صدد برپا کردن آکادمی، فرهنگستان و کانون و سرایی بوده و هست به مانند آنچه قرآن خداوند در وصفش می سراید: «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ* رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ *لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَيَزِيدَهُم مِّن فَضْلِهِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ»{نور: 38-37-36}. آیا به باور شما مشکل پسندان، اندک توفیقی عاید شهر و دیارمان نشد؟ پاسخ قطعاً مثبت است اگر خدا بخواهد.

8- امید آنکه نشست و برخاست ها و گفت و شنودها به مانند چنان «خانه» ای و به «بهانه»  ای دیگر تداوم یابد. راه انداختن آن در کوی و برزن های شهر و دیارمان فراگیر شود. نهادینه گردد. و با برپائی «کرسی های آزاداندیشی»، فرهنگ «گفتمان آزاد» را برای «شناسایی، تربیت نیرو و آماده سازی شان برای دیگر ادوار فعالیت ها در آینده این مرز و بوم» و از طریق «نظریه پردازی، نظریه سازی، تمرین و ممارست مشق زندگی برای دموکراسی و مردم سالاری، تعاطی افکار، تضارب آراء و تبادل اندیشه ها»  به ارمغان آورد.

9- کانون هایی شبیه «موسسه اسوۀ حسنه»، باید این بشارت جاوید و دائمی الهی را به جامعۀ بشری در زمین عملی سازند، آنجا که می فرماید: «. . .فَبَشِّرْ عِبَادِ*الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ . . .»{زُمَر: 18-17}.آمین. و امّا، خاضعانه عرضه می دارم در رکاب جمع دوستان و همراهان، هر میزان توفیقی که تاکنون یار شد خدا را بر آن نعمت های ماندگار شاکرم و سپاسگزار.

10- راجع به ادامه فعالیت «موسّسه» در آینده، خواه به تهران یا به شهرستان و استان، مطالب خواندنی فراوانی خواهید شنید. ان شاء الله. فعلاً این بندهای ده گانه را به مثابه «تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ»{بقره: 196} در ذهن به یادگار بسپاریم تا معلوم شود در کنار تدابیر ما و شما، خداوند حکیم چه تقدیر می فرماید. «اَلعَبدُ یُدَبِّرُ وَ اللهُ یُقَدِّرُ». قطعاً تقدیر الهی بر تدبیر بشری فائق می باشد. کامروا باشید.

*«دبیر هیأت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین مجلس»

چهارشنبه     12 / 12 / 1394